Een wet vervolledigt de bescherming van klokkenluiders: wat is voorzien?

De Kamer van volksvertegenwoordigers heeft zich op 24 november 2022 uitgesproken over het wetsontwerp betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector. 

De tekst zet de richtlijn om die minimumnormen vaststelt voor de bescherming van klokkenluiders op tien essentiële domeinen. België heeft belastingfraude en sociale fraude toegevoegd aan de tien domeinen waarop de richtlijn van toepassing is. 

De bescherming van de klokkenluider bestaat over het algemeen uit een verbod op represailles tegen hem of haar.   

Wie vergeldingsmaatregelen neemt, zal worden gestraft op basis van nieuwe strafrechtelijke sancties, terwijl klokkenluiders die misbruik maken van de wet strafbaar zullen zijn volgens de gebruikelijke regels inzake laster.  

De richtlijn beschermt eenieder die een professionele relatie met het bedrijf heeft. Het door de richtlijn ingevoerde systeem maakt een onderscheid tussen drie meldingswijzen voor klokkenluiders:  

• Interne melding  

De klokkenluider doet een interne melding binnen het bedrijf.   

De leidinggevenden van de onderneming worden in kennis gesteld van een inbreuk binnen de onderneming.   

De tekst verplicht middelgrote bedrijven – vanaf vijftig werknemers –een intern meldingskanaal op te zetten dat meldingen kan ontvangen en afhandelen.   

Kleinere bedrijven zijn over het algemeen vrijgesteld van deze verplichting, behalve in de financiële sector.   

• Externe melding   

De externe melding stelt de klokkenluider in alle ondernemingen, ongeacht hun omvang, in staat zijn of haar melding te richten aan de bevoegde autoriteiten voor het gebied waarop de inbreuk is begaan.  

De klokkenluider kan de onderneming rechtstreeks aangeven bij de autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de wetgeving. Deze kunnen vervolgens een onderzoek instellen naar de beweringen van de klokkenluider en het betrokken bedrijf zo nodig sancties opleggen.   

De klokkenluider is niet verplicht een interne melding te doen alvorens over te gaan tot een externe melding.   

• De openbaarmaking  

Daarbij maakt de klokkenluider de inbreuk publiekelijk bekend.   

Twee scenario’s zijn voorzien:  

• de klokkenluider heeft een externe melding gedaan, waaraan geen gevolg is gegeven,   
• de klokkenluider heeft redenen om aan te nemen dat de melding een dreigend of reëel gevaar voor het algemeen belang kan vormen of dat de inbreuk waarschijnlijk niet doeltreffend kan worden verholpen wegens de omstandigheden van de zaak.